HİPOFİZ
Hipofiz iki kısma ayrılır.
1. Adenohipofiz
2. Nörohipofiz
Her iki kısımda ektodermden oluşur.
Adenohipofiz Rathke kesesinden, nörohipofiz ise infundibulumdan gelişir.
Rathke kesesi fetusun ağız tavanından gelişir.
Rathke kesesinin oldukça sık görülen bir artığı, kraniofarinjioma denir.
Hipofizin anterior lobunun büyük kısmı direkt bir arteryel dolaşıma sahip değildir.
Hipatalamus nöronlarının yaptığı releasing hormonlar, ön hipofize portal dolaşım
aracılığı ile geçerler.
Adenohipofizdeki hücreler boyanmalarına göre kromofoblar ve kromofiller
olarak iki gruba ayrılır.
Kromofoblar adenohipofizdeki hücrelerin yaklaşık yarısını oluşturur. (Esas hücrelerde denir)
Kromafil hücrelerde iki gruba ayrılır.
Asidofiller (H & E ile kırmızı)
GH salgılayan (somatotropik)
PRL salgılayan (mamotropik)
Bazofiller ( H & E ile mavi)
LH/FSH salgılayan (gonadotropik)
TSH salgılayan (tirotropik)
ACTH salgılayan (kortikotropik)
NÖROHİPOFİZ
Nörohipofiz salgı hücreleri içermez. Nöron gövdelerinin myelinsiz aksonları bulunur. (paraventriküler, supraoptik)
Nörohipofizial hormonların taşınması ve pars nervozada depolanmasında (Herring body) nörofizin adlı bir protein aracılık eder.
Nörohipofizde myelinsiz aksonlara pitusit denilen glial hücreler eşlik eder.
Nörohipofiz yoluyla kana verilen iki hormon vardır.
Oksitosin
Vasopressin (ADH)
ADENO HİPOFİZ
Interrelationships between hypothalamic and pituitary hormones. Plus signs indicate stimulatory effects, and minus signs indicate inhibitory effects. ACTH = adrenocorticotropic hormone; AVP = arginine vasopressin; CRH = corticotropin-releasing hormone; DA = dopamine; FSH = follicle-stimulating hormone; GH = growth hormone; GHRH = growth hormone-releasing hormone; GnRH = gonadotropin-releasing hormone; LH = luteinizing hormone; PRL = prolactin; SRIF = somatotropin release–inhibiting factor (somatostatin); TRH = thyrotropin-releasing hormone; TSH = thyroid-stimulating hormone; VIP = vasoactive intestinal polypeptide.
Kortikotropin ilgili peptidler:
ACTH
LPH
MSH
Endorfin
Somatomammotropinler:
GH
PRL
Glikoproteinler:
FSH
LH
TSH
HİPOTALAMUS HASTALIKLARI
Hipotalamus hastalıkları ısı, iştah, davranış ve susama bozukluğu ile karakterizedir.
1. KRANİOFARİNJİOMA:
Çocuk ve genç erişkinde hipotalamus fonksiyon bozukluğunun en sık primer sebebi kraniofaringioma’dır.
Rathke poşundan köken alır. Diabetes insiputus yapabilir. Direkt grafide suprasellar,yada intrasellar kalsifikasyon tipiktir.
2. Kalman sendromu:
OD geçişli, anosmi ve hipogonadotropik hipogonadizm ile giden bir sendromdur.
3. Hipotalamusun diğer hastalıkları:
Yetişkinlerde sarkoidoz, Tüberküloz, viral ensefalitler, histiositosis X, çeşitli tümörler, subaraknoid kanama ve vasküler malformasyonlar ile Wernicke hastalığı hipotalamus disfonksiyonuna sebep olabilir.
HİPOFİZ ADENOMLARI
En çok prolaktinoma görülür. Bundan başka görülme sıklığına göre GH, ACTH, FSH-LH ve fonksiyonsuz adenomlar görülmektedir. En az TSH salgılayan adenom saptanır.
10 mm’den küçükse mikro, büyükse makroadenom denir.
Klinik: Hipofiz adenomlarında kitle etkisine bağlı oluşan klinik bulgular şunlardır;
Baş ağrısı: Diafram basısına bağlıdır
Bitemporal hemianopsi: Optik kiazmaya basıya bağlıdır.
Sella tabanını erode eder ve rinoreye neden olabilir
Tümör içi kanama ve kitle etkisi bulguları diğer hipofiz hormonlarının salınımını inhibe eder.
Tanı:
Görüntüleme
MR
Hormon ölçümleri
Hipofiz kan örneklenmesi için inferior petrozal sinus kullanılır. Bu sinus direkt olarak sinus sigmoideusa dökülmektedir.
HİPOPİTUİTARİZM
Etiyoloji:
Tümörler : Edinilmiş kromofob adenom (hipopitüarizmin en sık nedenidir),
Çocukta en sık idiopatik
Kranioforingeoma (konjenital hipopitüarizmin en sık nedenidir)
Metastaz (en sık meme Duktal kanseri)
Postpartum nekroz (Sheehan sendromu)
Cerrahi girişim, travma
Diğerleri:
sarkoidoz (en sık panhipopituitarizm yapan granülomatöz hastalık)
hemokromatozis
Hand-Schüller- Christian hastalığı : Bu hastalık histiositozis X sendromik formudur. Diabetes insipitus, exoftalmi, puberte tarda, kemiklerde litik alanlar.
Tüberküloz
Pitüiter aplazi
Subarachnoid anevrizma
Pitüiter apopleksi : Post-partum nekroz. (Sheehan sendromu)
Klinik:
GH yetmezliği
Yenidoğan : Hipoglisemi, uzamış sarılık ve mikrafallus
Çocuklukta boy kısalığı
erişkinde klinik yok
LH ve FSH yetmezliği
amenore,genital atrofi
potens ve libido kaybı
TSH yetmezliği
hipotiroidizm
normositik normokromik anemi
ACTH, prolaktin eksiklikleri
NOT:
En fazla etkilenen GH salgılayan hücrelerdir. Fakat yetişkinde klinik bulgu vermez.
En sık klinik bulgu veren hormonlar FSH ve LH eksikliğidir.
Tanı:
çoğunlukla birden fazla endokrin organ yetmezliği